İstanbul Deniz Müzesi

İstanbul Deniz Müzesi Hakkında Genel Bilgiler

Deniz Müzesi, 1897 yılında, Sultan II. Abdülhamit’in izni ve Bahriye Nazırı Bozcaadalı Hasan Hüsnü Paşa’nın emirleriyle “Müze ve Kütüphane İdaresi” adı altında Tersane-i Amire’de bulunmakta olan küçük bir binada ilk kez kurulmuştur. Dönemin koşullaır gereğince farklı zamanlarda değişik binalarda ziyaretçilerine hizmet vermiş olan müze, en son 1961 yılında Beşiktaş semtindeki, daha önce maliye bakanlığı binası olarak hizmet veren, İskele Meydanı’nda Barbaros Hayrettin Paşa’nın anıtının ve türbesinin de olduğu, bugünkü yerine taşınmış ve “Deniz Müzesi ve Arşivi Müdürlüğü” adıyla tekrar hizmete girmiştir. 

İstanbul Deniz Müzesi ilk önce kategorizasyonu yapılmamış bir şekilde, müze deposu olarak sergiye açılmıştır. Ancak 1914 yılında Bahriye Naziri olan Cemal Paşa, Osmanlı Devleti denizciliğinin tüm alanlarında yapmış olduğu gibi deniz müzesi alanında da reform yapmış ve müze müdürlüğüne Deniz Yüzbaşısı Ressam Ali Sami Boyar`ı atayarak, müzenin bilimsel açıdan düzenlenmesi için gerekli olanağı sağlamıştır. Ali Sami Boyar 1917 yılında Deniz Müzesi’nin ilk kataloğunu yayınlamıştır. Müzeye konulması amacıyla Türk gemilerinin tam ve yarım modellerinin inşası için "Gemi Model Atölyesi" ve müze mankenlerinin yapıldığı "Mulaj (döküm)-Manken Atölyesi”ni kurarak, Deniz Müzesi’nin görsel anlamda geliştirilmesini ve bugünkü halini almasına sağlamıştır. 

1933 yılında Kasımpaşa semtindeki Nakkaşhane binasına taşıtılan Deniz Müzesi, bu defa "Bahriye Müzesi Müdürlüğü" adıyla açılmıştır ve ardından İstanbul Arkeoloji ve Eski Şark Sanat Eserleri Müzesi’nde de alınmış bir önlem olarak II. Dünya Savaşı`nda oluşacak olası tahribattan korumak üzere taşınmıştır. Savaş tehlikesinin geçmesinin ardından 1946 yılında müzenin tekrar İstanbul`a getirilmesi kararı alınmıştır ve eserler ilk önce günümüzde Kuzey Deniz Saha Komutanlığı binası olan binada depolanmıştır. Bu eserler daha sonra Dolmabahçe Camii Hünkar Mahfeli`ne taşınmıştır. Bu eserlerle oluşturulan yeni müze, Müze müdürü Haluk Şehsuvaroğlu’nun yönetiminde, 1948 yılında Preveze Deniz Zaferi`nin 410. yıldönümü kutlamaları ile "Deniz Müzesi ve Arşivi Müdürlüğü" adı altında halkın ziyarete açılmıştır. 1956 yılında Dolmabahçe yolunun genişletilmesi sırasında müzenin müştemilatından olan garaj ve kayıkhane binası istimlak edilmiş, burada bulunan arşiv ve belgeler Dolmabahçe Sarayı`nın kuzey kısmında bulunan (bugünkü Deniz Tarih Arşivi binası adıyla bilinir) Arabacılar Dairesi`ne taşınmıştır.

Müze Ana Teşhir Binası'nın hemen yanında bulunan ve 20. Yüzyıl başlarında inşa edilen ve ilk önce uçak hangarı daha sonra da tekne onarım atölyesi ve garaj olarak kullanılmış bir depo, müzeye tahsis edilmiştir. Bu bina çeşitli eklemelerle 1971 yılında “Tarihi Kayıklar Galerisi” adı ile Deniz Müzesi koleksiyonunda bulunan kadırga ve saltanat kayıklarının korunduğu ve sergilendiği galeri olarak kullanılmaya başlanmıştır.

Tarihi Kayıklar Galerisi'nin müze olarak inşa edilmemiş olmasından ve yeterli büyüklükte olmamasından kaynaklanan sıkıntılar giderilemediğinden 2005 yılında bir mimari proje yarışması açılmıştır. 2008 yılında yeni müze binası ihalesi sonuçlanmış ve çağdaş müzecilik anlayışına uygun olarak Ana Teşhir Binası, Tarihi Kayıklar Galerisi, Kültür Sitesi ve Açık Sergi Alanları'ndan oluşan müze inşaatına başlanmıştır. İlk olarak tarihi kayıkların inşaat sürecinde korunabilmesi için geçici bir depo inşa edilmiş ve 2009 yılında kayıklar bu depoya taşınmıştır. 2013 yılında restorasyon çalışmaları tamamlanmış ve Tarihi Kayıklar Galerisi 04 Ekim 2013 tarihinde ziyarete açılmıştır.